Health

Cudurka lafaha burburiya ee lagu magacaabo “osteoporosis” waxaa cudur aad dunida ugu badan, waxa uu kenaa xanuun aad u daran oo qofka ka haleela isgoysyada xubnaha iyo barar ku dhaca xaglaha waxa uu si gaar ah u abbaaraa jilbaha, gacmaha iyo lafdhabarta. Cududurkani ragga iyo dumarkaba wuu ku dhacaa balse dumarka ayuu ku sii badan yahay. Waxaa jira sababo la xiriira …

Xarunta wacyigelinta caafimaadka ee faderaalka Jarmalka ayaa soo saartay digniin caafimaad oo ay ku sheegayso in fadhiga badan iyo xarakaadka oo carruurta ku yaraadaa ay sababto buurni, xanuunka macaanka iyo dhibaato dhinaca fahamka maskaxda ah. Digniinta xaruntan waxaa lagu sheegay isticmaalka ciyaaraha elektarooniga ah (Games) ee waqtiyadan dambe carruurtu aad u isticmaasho sida kuwa lagu ciyaaro taleefanka gacanta ee casriga …

Casharkeenna maanta waxaan kuu soo qaadanaynaa cabitaan dabiici ah oo jidhka ka nadiifiya sunta islamarkaana xambaarsan nafaqooyin tiro badan iyo maadooyin kale oo caafimaadka faaido ugu jirto. Cabitaankan ayaa ka kooban tufaax, baytaraaf iyo karooto, waana saddex shay oo dhulka Soomaalida laga heli karo. Nafaqada Cabitaankan: Tufaaxa: Tufaaxa waxaa ku jira fitamiinnada A, B, C, E, K, Folate, niacin, Zinc, …

Cilmibaadhiso caafimaad oo ay samaysay xarunta caafmaadka ee jaamacadda Standford ayaa muujiyey in ragga da’doodu weyntahay ay khatar ugu jiraan in ay dhalaan ubad caafimaadkoodu aanu buuxin. Waxaa hore loo aaminsanaa in caafimaadka ilmuhu uu si weyn ugu tiirsan yahay caafimaadka hooyada, laakiin cilmibaadhistan cusubi waxa ay caddaysay in caafimaadka labada waalidba uu saamayn ku leeyahay caafimaadka ilmaha ay dhalayaan. …

In cuntada aynu cunayno la iska maydhaa waa arrin caafimaadka u fiican dhaqan ahaanan tan iyo carruurnimada lagu barbaariyo ubadka. Waxa aynu naqaannaa in dadka cuntada kariya rag iyo dumarba ay badankoodu cuntada ay karinayaan maydhaan karinta ka hor, laakiin cilmi ahaan, waxaa la xaqiijiyey in cuntooyinka qaar aanay u baahnayn in la maydho. Iyo in cuntooyinka qaar maydhistu ku …

Beerku waa xubinta ugu wayn uguna muhiimsan ee habka dheefsiga cunnada ee jirka.Waxa uu qabtaa howlo kala duwan sida burburinta haemoglobin-ta, insulin-ta iyo  hormoonno kale, baabi’inta unugyada dhiigga cas ee duqoobay, sunsaarista dhiigga, kaydinta faytamiinnada iyo xadiidka iyo soo saarista dheecaanka bayl oo muhiim u ah cunno shiidista. Tan ugu muhiimsan waa inuu jirka ka nadiifiyo dhammaan sunta. Waxa uu jirka …

Ciribtu waa lafta ugu wayn jirka bini-aadamka. Xanuunka cirbaha wuxuu noqon karaa mid fudud ama mid curyaamiya qofka. Sababo kala duwan ayaa keeni kara cirba xanuunka sida cayilka xad dhaafka ah, dhaawac, xirashada kaabaha ciribta dheer iwm. Xaaladaha qaarkood, waxay noqon kartaa cillad caafimaad sida xanuunka roomatiisamka. Kiisaska daran, waxaa lagama maarmaan ah in lala tashado dhakhtar takhusus ah. Xanuunka …

Ma waxaad ka mid tahay dadka maalintooda ku bilaaba shaah ama kafee kulul? Kawaran haddii aad u bedelato cabbitaannada khudradda iyo furuuta halkii aad ka cabbi lahayd koob shaah ah ama kafee ah?  Waxaa la joogaa xilligii aad wax ka beddeli lahayd qaab-nololeedkaaga si aad horumariso caafimaadkaaga iyo fayow-qabkaaga. Sida ay daraasaadku caddeynayaan, cabbitannaada khudradda iyo furuutka waxa ay leeyihiin faa’idooyin …

Calool ololka waxa uu ka mid yahay dhibaatooyinka caafimaad ee dunida maanta aad caanka uga ah, sababaha keena waxaa ka mid ah: Cuntada duxdu ku badan tahay oo la badsado. Cuntada oo goor dambe oo habeenkii ah la cuno. Cabbitaananda asiidhka leh, iyo cabbitaannada ka samaysan liin dhanaanta iyo cinabka. Isku buuqa, iyo xaaladaha nafsiga ah ee ay ka mid …

Caadi ahaan dawadu waa saaxiibka koowaad ee ruux kasta oo buka ama qof uu jecel yahay ka bukaa kula dadaalo in uu caafimaad ka raadiyo, laakiin in badan oo innaga mid ah ayaa aan dhaadsanayn in ay jiraan khaladaad marka ay dhacayaan qofka falaya iyo dadka ku xeeran oo xitaa mararka qaarkood dhakhtarku ku jiraa aanay sharaysan oo dhaca marka …

In kasta oo aanay dhakhaatiirta iyo xeeldheerayaasha nafaqayntu isku khilaafsanayn in ay tahay cunto caafimaad ahaan aan wax dhibaato ah keenin, haddana cilmibaadhiso xeeldheer oo lagu sameeyey ayaa daahfurtay in qofka oo iska daaya cunistoodu ay ka caawinayso in uu ka takhaluso caloosha oo uu gaadho himiladiisa ah in uu yeesho calool muruqyadeedu giijisan yihiin. Warbixin uu dhowaan baahiyey wargeyska …

ukunta waxa ay ka hortagtaa timo daadashada, waxayna leedahay nafaqooyin muhiim u ah daryeelka timaha. Ukunta waxaa lagu tiriyaa cunnooyinka ugu fiican ee wanaajiya caafimaadka timaha. Waxa ay xambaarsan tahay barootiinno, isku-dhisyada faytamiin B iyo macdano sidaas awgeed waxa ay caawisaa koritaanka timaha. Faaidooyinka ukuntu ay leedahay timaha: Koritaanka timaha: Ukunta waxaa ka buuxa barootiino iyo nafaqooyin kale, waxa ay …

Mindhicirrada waaweyn waa xubnayaasha ugu muhiimsan ee qashinsaarka iyo in biyaha laga nuugo u qaabilsan jirka. Kansarka ku dhaca mindhicirka weyn waxaa loo yaqaanaa “colon cancer” ama “colorectal cancer” waa kansarka saddeexaad ee dunida ugu badan, wuxuu ku badan oo uu aafeeyaa dadka waa weyn ee da’da ah walow uu ku dhici karo da’a kasta. Calaamadaha kansarka mindhicirrada: Dhiig ka …

Haddii aad tahay qof aaminsan dawooyinka dabiiciga ah, waa inaad tijaabisaa cabitaankan caafimaadka badan ee aan maqaalkan kuugu sheegi doonno. Daraasad dhowaan la sameeyay ayaa shaacisay in caanaha la karkariyay, khaasatan marka lagu daro dhirta dabiiciga ah ay daawo ka noqon karaan cillado badan. Caanuhu waxa ay leeyihiin waxtar badan oo caafimaad, sababtuna waa maaddooyinka faa’iidada badan ee ay qaniga …

Yiridku (Gingivitis) waa barar ku dhaca ciridka, caadi ahaan waxaa keena infekshan bakteeriya ah, taas oo hadaan la daweyn sababi karta ilkaha oo ka dhaca qofka. Yiridka waxa uu badanaa ku dhacaa dadka aysan wanaagsaneen nadaafadda ilka hooda, ama aan si fiican u cadeyn ilkaha Waa maxay astaamaha Yiridka Yiridka caadi ahaan waa mid aan lahayn xanuun badan oo la dareemo, …