Health

Tayada shahwada waxa ay ka mid tahay waxyaabaha ugu waa wayn ee saameeyaa bacrinimada ama awoodda uuraynta. Si la mid ah xumbnaha kale ee jirka bini-aadamka, habdhiska taranku waxa uu ku tiirsanahay nafaqooyinka iyo fiitamiinnada uu helo.  Cunnooyinku waxa ay si togan saamayn ugu yeelan karaan caafimaadka taranka ee qofka. Waxa ay kordhiyaan tirada, tayada iyo socodka shahwada  Waxaa jira noocyo …

Qajirka loo yaqaano thyroid waxaa uu ku yaalaa dusha sare ee curta, waxaana uu soo daayaa hormoono wax ku ool u ah shaqada jirka, sida kuwa kontoroola habka loo yaqaano metabolism (habka burburinta ama dhisida nafaqada taas oo jirku u isticmaalo tamar ahaan). Waxaa kale oo ay maamulaanama kontoroolaan shaqooyin kale oo aad u tira badan sida, neefsashada, garaaca wadnaha, …

Fitamiin A waxa uu muhiim u yahay caafimaadka indhaha, wuxuu xoojiyaa aragga, wuxuu awood siyaa difaaca jirka, wuxuu kaloo ka qeyb qaataa daryeelka ilkaha, lafaha iyo maqaarka. Fitamiinkan waa sunsaare awood badan sidaas awgeed waxa u muhiim u yahay ka hortagga cudurrada. Qofka markuu ku yaraado waxa ugu horreeyo ee lagu dareemo waxaa ka mid aragga oo daciif noqdo khaas …

Lawsku wuxuu ka mid yahay cunnooyinka ugu caafimaadka badan, waa cunno nafaqo ahaan hodan ah, waxaa ku jira barootiinno, faybar iyo inta badan faytamiinnada iyo macdanaha uu jidhku u baahan yahay. Lawsku waa mid ka mid ah ilaha ugu muhiimsan ee laga helo dufanka omega3 oo faaido u leh jidhka iyo maskaxda. Hadaba Daryeel Magazine wuxuu halkaan ku xusayaa 9 …

Cilmibaadhayaal ka tirsan kuliyadda Lewis Katz oo ka tirsan jaamacadda caafimaadka ee Temple University oo ku taalla dalka Maraykanka ayaa ogaaday in saliid saytuunta oo lagu darsado cuntada maalinlaha ahi ay ka hortagto hoos u dhaca awoodda garasho iyo shaqada maskaxda ee qofku marka uu gaboobo lagu arko. Cilmibaadhistan oo natiijadeeda lagu faafiyey majaladda ‘Aging Cell’ ayaa daahfurtay in saliid …

Cudurka lafaha burburiya ee lagu magacaabo “osteoporosis” waxaa cudur aad dunida ugu badan, waxa uu kenaa xanuun aad u daran oo qofka ka haleela isgoysyada xubnaha iyo barar ku dhaca xaglaha waxa uu si gaar ah u abbaaraa jilbaha, gacmaha iyo lafdhabarta. Cududurkani ragga iyo dumarkaba wuu ku dhacaa balse dumarka ayuu ku sii badan yahay. Waxaa jira sababo la xiriira …

Xarunta wacyigelinta caafimaadka ee faderaalka Jarmalka ayaa soo saartay digniin caafimaad oo ay ku sheegayso in fadhiga badan iyo xarakaadka oo carruurta ku yaraadaa ay sababto buurni, xanuunka macaanka iyo dhibaato dhinaca fahamka maskaxda ah. Digniinta xaruntan waxaa lagu sheegay isticmaalka ciyaaraha elektarooniga ah (Games) ee waqtiyadan dambe carruurtu aad u isticmaasho sida kuwa lagu ciyaaro taleefanka gacanta ee casriga …

Casharkeenna maanta waxaan kuu soo qaadanaynaa cabitaan dabiici ah oo jidhka ka nadiifiya sunta islamarkaana xambaarsan nafaqooyin tiro badan iyo maadooyin kale oo caafimaadka faaido ugu jirto. Cabitaankan ayaa ka kooban tufaax, baytaraaf iyo karooto, waana saddex shay oo dhulka Soomaalida laga heli karo. Nafaqada Cabitaankan: Tufaaxa: Tufaaxa waxaa ku jira fitamiinnada A, B, C, E, K, Folate, niacin, Zinc, …

Cilmibaadhiso caafimaad oo ay samaysay xarunta caafmaadka ee jaamacadda Standford ayaa muujiyey in ragga da’doodu weyntahay ay khatar ugu jiraan in ay dhalaan ubad caafimaadkoodu aanu buuxin. Waxaa hore loo aaminsanaa in caafimaadka ilmuhu uu si weyn ugu tiirsan yahay caafimaadka hooyada, laakiin cilmibaadhistan cusubi waxa ay caddaysay in caafimaadka labada waalidba uu saamayn ku leeyahay caafimaadka ilmaha ay dhalayaan. …

In cuntada aynu cunayno la iska maydhaa waa arrin caafimaadka u fiican dhaqan ahaanan tan iyo carruurnimada lagu barbaariyo ubadka. Waxa aynu naqaannaa in dadka cuntada kariya rag iyo dumarba ay badankoodu cuntada ay karinayaan maydhaan karinta ka hor, laakiin cilmi ahaan, waxaa la xaqiijiyey in cuntooyinka qaar aanay u baahnayn in la maydho. Iyo in cuntooyinka qaar maydhistu ku …

Beerku waa xubinta ugu wayn uguna muhiimsan ee habka dheefsiga cunnada ee jirka.Waxa uu qabtaa howlo kala duwan sida burburinta haemoglobin-ta, insulin-ta iyo  hormoonno kale, baabi’inta unugyada dhiigga cas ee duqoobay, sunsaarista dhiigga, kaydinta faytamiinnada iyo xadiidka iyo soo saarista dheecaanka bayl oo muhiim u ah cunno shiidista. Tan ugu muhiimsan waa inuu jirka ka nadiifiyo dhammaan sunta. Waxa uu jirka …

Ciribtu waa lafta ugu wayn jirka bini-aadamka. Xanuunka cirbaha wuxuu noqon karaa mid fudud ama mid curyaamiya qofka. Sababo kala duwan ayaa keeni kara cirba xanuunka sida cayilka xad dhaafka ah, dhaawac, xirashada kaabaha ciribta dheer iwm. Xaaladaha qaarkood, waxay noqon kartaa cillad caafimaad sida xanuunka roomatiisamka. Kiisaska daran, waxaa lagama maarmaan ah in lala tashado dhakhtar takhusus ah. Xanuunka …

Ma waxaad ka mid tahay dadka maalintooda ku bilaaba shaah ama kafee kulul? Kawaran haddii aad u bedelato cabbitaannada khudradda iyo furuuta halkii aad ka cabbi lahayd koob shaah ah ama kafee ah?  Waxaa la joogaa xilligii aad wax ka beddeli lahayd qaab-nololeedkaaga si aad horumariso caafimaadkaaga iyo fayow-qabkaaga. Sida ay daraasaadku caddeynayaan, cabbitannaada khudradda iyo furuutka waxa ay leeyihiin faa’idooyin …

Calool ololka waxa uu ka mid yahay dhibaatooyinka caafimaad ee dunida maanta aad caanka uga ah, sababaha keena waxaa ka mid ah: Cuntada duxdu ku badan tahay oo la badsado. Cuntada oo goor dambe oo habeenkii ah la cuno. Cabbitaananda asiidhka leh, iyo cabbitaannada ka samaysan liin dhanaanta iyo cinabka. Isku buuqa, iyo xaaladaha nafsiga ah ee ay ka mid …

Caadi ahaan dawadu waa saaxiibka koowaad ee ruux kasta oo buka ama qof uu jecel yahay ka bukaa kula dadaalo in uu caafimaad ka raadiyo, laakiin in badan oo innaga mid ah ayaa aan dhaadsanayn in ay jiraan khaladaad marka ay dhacayaan qofka falaya iyo dadka ku xeeran oo xitaa mararka qaarkood dhakhtarku ku jiraa aanay sharaysan oo dhaca marka …